Правовой форум Беларуси

Як бачна з паведамленняў, якія прадстаўленыя тут вышэй па гэтай галінке на “Прававым форуме”, прапанова прыняць удзел у абмеркаванні будучага закона пра валанцёрскую дзейнасць не выклікала жвавай рэакцыі карыстальнікаў. На момант вечара 14 мая, калі я складаю гэты допіс, тут пазначана толькі 12 паведамленняў. Пры гэтым большасць гэтых паведамленняў не ўтрымлівае інфармацыі пра праблемныя аспекты практычнай дзейнасці валанцёраў, вырашэнню якіх можа паспрыяць прыняцце адмысловага заканадаўчага акта. Ўлічваючы, што інфармацыя пра гэты збор прапановаў і інфармацыю пра праблемы валанцёрства была распаўсюджаная вельмі шырока, а валанцёрскі рух цяпер у Беларусі пашыраецца і знаходзіцца на ўздыме (у тым ліку ў частцы прыцягнення валанцёраў для супрацьвдзеяньня каранавіруснай інфэкцыі), то можна зрабіць выснову: валанцёрскі рух Беларусі не мае вельмі вострых праблем, вырашэнне якіх патрабавала б прыняцця асобнага нарматыўна-прававога акта на ўзроўні закона. Прынамсі, наяўныя праблемы валанцёрства ў Беларусі не з’яўляюцца вынікам адсутнасці спецыяльнага нарматыўна-прававога акта. Гэта кантрастуе з меркаваннем, што было агучана па выніках пасяджэння Савета па пытаннях прававой і судовай дзейнасці пры прэзідэнце Рэспублікі Беларусь 30 красавіка 2019 года, на якім было разгледжана заканадаўчае рэгуляванне добраахвотніцкай (валанцёрскай) дзейнасці. Тады арганізатарамі дыскусіі было адзначана, што “нягледзячы на масавасць валанцёрскіх арганізацый, у сваёй паўсядзённай дзейнасці яны сутыкаюцца з шэрагам праблем, звязаных з адсутнасцю адзінага комплекснага нарматыўнага прававога акта, які будзе рэгламентаваць правы і абавязкі валанцёраў, таксама іншыя пытанні ажыццяўлення іх дзейнасці”. Таксама не адзначаецца канкрэтных праблем (апроч “адсутнасці прававога рэгулявання”) і ў выніковых паведамленнях нарады ў генпракуратуры па гэтай тэматыцы. З улікам выкладзенага відавочна, што праблемы валянтэрства не палягаюць у практычнай плашчыні – яны ўсяго толькі маюць тэарэтычнае вымярэньне, зьвязанае з непрыстасаванасцю працоўнага, грамадзянскага, падаткавага заканадаўства да сытуацыяў, калі чалавечая праца на дабраахвотных пачатках робіцца бязвыплатна і скіраваная для мэтаў грамадскай карысці. Як мне ўяўляецца, такая сытуацыя склалася праз тое, што інстутут валанцёрскай працы знаходзіцца на перакрыжаванні некалькіх галінаў права, мае міждысцыплінарны характар. Дабраахвотная бязвыплатная праца розных суб’ектаў на карысць грамадзтва і грамадскіх інтарэсаў закранае аспекты грамадзянскага права, працоўнага права, мае адбітак для вылічэння падаткаў (тобок закранае падаткавае права), а таксама праз стварэнне рэсурсовай асновы для арганізацый грамадзянскай супольнасці ўплывае на дзейнасць грамадскіх аб’яднанняў, спартовых арганізацый рознай арганізацыйна-прававой формы (як камерцыйных, так і некамерцыйных), мае значэнне для рэалізацыі грамадзянамі свабоды асацыяцыяў (а значыць закранае правы чалавека). Важна адзначыць, што прыцягненне рэсурсу дабраахвотніцкай працы людзей (валанцёрства) з’яўляецца ўсяго толькі адным з відаў рэсурсазабеспячэння некамерцыйнай дзейнасці, у асаблівасці – дзейнасці ьых юрыдычных асобаў, якія менавіта для такой дзейнасьці і стовраны - некамерцыйных арганізацый - якія не маюць мэтай сваёй дзейнасці атрыманне прыбытку. Некамерцыйныя арганізацыі існуюць за кошт рэсурсаў матэрыяльных (ахвяраванні, члпенскія ўзносы альбо, у некаторых выпадках, паступленні ад сваёй статутнай дзейнасці) і рэсурсаў чалавечых, адным з якіх з’яўляецца ўнёсак дабраахвотнай бязвыплатнай працы людзей, якія падтрымліваюць мэты такой некамерцыйнай арганізацыі. Па вялікім рахунку дзейнасць членаў усіх грамадскіх аб’яднанняў з’яўляецца таксама дабараахвотнай, нават калі яна не ўседамляецца як валянтэрскай: напырклад, праца членаў кіруючых органаў грамадскага аб’яднання, іншых службовых асобаў, якія выконваюць сваю працу, як прынята казаць, “на грамадскіх пачатках”. Падобная неаплочваемая праца ўжываецца і ў некамерцыйных арганізацыях, напрыклад, службовыя асобы фондаў і ўстановаў вельмі часта выконвацюь сваю працу без заробку (часта ў арганізацыях ўвогуле няма найманых супрацоўнікаў і без заробку працуе і яе кіраўнік). Аснова гэткай спецыфікі некамерцыйных арганізацыяў закладзеная ў артыкуле 46 Грамадзянскага кодэкса (“Камерцыйныя і некамерцыйныя арганізацыі”) да §5 главы 4 Грамадзянскага кодэкса (“Некамерцыйныя арганізацыі”). У гэтых палажэннях Грамадзянскі кодэкс вызначае некамерцыйныя арганізацыі як тыя, якія не ставяць за асноўную мэту атрыманне прыбытку і не размяркоўваюць прыбытак паміж удзельнікамі. Грамадзянскі кодэкс вызначае формы такіх арганізацый – і менавіта яны з’яўляюцца асноўным суб’ектам, які прыцягвае для сваіх некамерцыйных мэтаў працу валанцёраў, альбо працу сваіх членаў “на грамадскіх пачатках”. Варта адзначыць, што чалавечыя рэсурсы некамерцыйных арганізацыяў (у тым ліку валанцёрства, але не торлькі яно) значна меньш урэгуляваныя, чым сфера матэрыяльных рэсрусаў тых жа арганізацыяў. Паневолі закладаецца падозранне, што актыўнае развіццё валантэрства адбываецца менавіта таму, што яно вольнае ад розных бар’ераў і абмежаваньняў – і нельга не падзяляць занепакоенасць тым, што неабдуманае прыняццё спецыяльнага закона пра валантэрства можа задушыць развіццё самой гэтай з’явы. Іншая, матэрыяльная сфера прыцягнення рэсурсаў для некамерцыйных мэтаў, прыцягненне грашовых ахвяраванняў і іншых формаў матэрыяльных рэсурсаў, асобна ўрэгуялваная ў грамадзянскім кодэксе (артыкул 553 “Ахвяраваенне”), актах пра асобныя формы некамерцыйных арганізацый (грамадскія аб’яднанні і фонды), у падаткавым заканадаўстве (адпаведныя ільготы і вычаты), і на гэтай аснове – заканадаўствам пра бязвыплатную (спонсарскую) дапамогу і замежную бязвыплтаную дапамогу. Насуперак азначанаму ўрэугялванню матэрыяльнай рэсурсовай асновы дзейнасці некамерцыйных арганізацыяў, нематэрыяльная аснова ў выглядзе чалавечай працы застаецца неўрэгуялванай – пра яе не кажа грамадзянскі кодэкс, Працоўны кодэкс, заканадаўчыя акты пра сацыяльную абарону насельніцтва ды іншыя акты заканадасўства не ўлічваюць спецыфікі працы без аплаты ў некамерцыйнай арганізацыі. Падобная сытуацыя ўласціва не толькі для Беларусі. Адсутнасьць юрыдычнага азначэньня тэрміна “валянтэр” можа прыводзіць да таго, што да валянтэраў ставяцца як да аплачваемых наёмных работнікаў, ужываючы да іх патрабаваньні працоўнага заканадаўства (напрыклад, абавязковае страхаваньне, нормы мінімальнай аплаты працы і г.д.). Праз гэта арганізацыі грамадзянскай супольнасьці, якія працуюць з валянтэрамі, могуць несьці пакараньне за невыкананьне дадзеных палажэньняў. Напрыклад, у Турцыі няўрадавыя арганізацыі атрымліваюць штрафы за наяўнасьць незастрахаваных работнікаў, бо патрабаваньне па абавязковым страхаваньні работнікаў ужываецца і ў дачыненьні да валянтэраў. Такая ж праблема існуе і ў Албаніі, дзе арганізацыі абавязаныя рэгістраваць валянтэраў у Бюро занятасьці і вымушаныя аплачваць іх страхаваньне пад пагрозай сур’ёзнага пакараньня. Як вынікае з агляду еўрапейскай практыкі прававога рэгулявання валанцёрскай дзейнасці, які быў падрыхтаваны Еўрапейскім цэнтрам некамерцыйнага права, далёка не заўжды ў еўрапейскай практыцы вырашэнне азначаных праблем ажыццяўляецца шляхам прыянцця спецыяльнага закона. Аналітычны дакумэнт, падрыхтаваны ECNL, утрымлівае агляд розных мадэляў прававога рэгуляваньня валянтэрства — як праз прыняцьцё адмысловага закону, так і іншым шляхам (у тым ліку праз самарэгуляваньне рашэннямі саміх некамерцыйных арганізацый). Прадстаўлены аналіз перавагаў і недахопаў розных мадэляў рэгуляваньня, а таксама дадзеныя парады па практычнай распрацоўцы новых нацыянальных актаў рэгуляваньня валянтэрскай дзейнасьці як для краінаў зь вялікімі традыцыямі дабраахвотнай працы, так і для тых, дзе валянтэрскі рух толькі пачынае разьвівацца. Такім чынам, прыняццё адмысловага закона аб валанцёрскай дзейнасці не з’яўляецца неабходным крокам, і дакладна не з’яўляеца першачарговым крокам. Калі прыняццё канцэпцыі закона аб валанцёрскай дзейнасці будзе папярэднічаць замацаванню ў грамадзянскім, працоўным і падаткавым заканадаўстве спецыфікі выкарыстання ненкамерцыйнымі арганізацыямі бязвыплатных чалавечых рэсурсаў, то складзецца кепская сытуацыя, калі пытанні, якія павінныя паводле сваяго характару быць урэгуляваныя ў грамадзяснкім і працоўным заканадаўстве, будуць спецыфічна ўрэугляваныя ў адмысловым законе, які будзе ўваходзіць у супярэчанне з агульнымі нормамі грамадзянскага і працоўнага права, а таксама не будзе ўлічаны ў падаткавым заканадаўстве. Праблем ад прыняцця спецыяльнага закона аб валанцёрскай дзейнасці будзе болей, чым ад цяперашняй сытуацыі, калі грамадзяне свабодна выконваюць ролю дабраахвотнікаў па ўласным жаданні. Меннавіта таму шмат хто ўспрымае прыняццё закона аб валанцёрстве як пагрозу для валанцёрства (яна можа быць рэалізавана праз абмежаванне кола суб’ектаў, якія могуць прыцягваць валантэраў, альбо праз абмежаванне права людзей працаваць без аплаты для грамадскай карысці). У мэтах эканоміі прававога рэгулявання, рэалізацыі ў нарматворчай дзейнасці прынцыпаў гуманізму, абароны праў, свабод і законных інтарэсаў грамадзян, юрыдычных асоб, інтарэсаў грамадства і дзяржавы, сацыяльнай справядлівасці і дзеля пазбягання ўвядзення абмежаванняў на магчымасці людзей працаваць дабраахвотна, мэтазгодна ў першую чаргу замацаваць у грамадзянскім і працоўным, а таксама ў падаткавым заканадаўстве спецыфіку працы валантэраў як сваеасаблівай формы ўдзелу ў некамерцыйных арганізхацыях. Такім чынам можна закласці арававыя падмуркі дадзенага інстытута праз рэалізацыю наступных захадаў: - Вызначыўшы ў Грамадзяснкім кодэксе паняцце валанцёрскай працы праз замацаванне асаблівасці і прыкметаў дамовы аб валанцёрстве як асобнага віду дамоваў. - Дакладна размежаваўшы ў працоўным кодэксе валанцёрскую працу ад працы найманых супрацоўнікаў, выключыўшы валанцёрства з агульнай сферы рэгулявання працоўнага права, адзначыўшы спецыфічныя пспекты дабараахвотняй бязвыплатнай працы, у дачыненні да якой могуць быць ужытыя асобныя палажэнні працоўнага заканадасўвта паводле дамоўленасці паміж бакамі дамовы аб валанцёрскай дзейнасці. - Вызначыўшы праз унясенне зменаў і дапаўненняў у існуючыя нарматыўныя акты значэнне для падаткавага ўліку (а таксама для сацыяльнага забеспячэння і сацыяльнага страхавання) працы валанцёраў у арганізацыі альбо ў мэтах грамадскай карысці без уваходжання альбо без утварэння арганізацыі. - Замацаваўшы ў заканадаўстве пра асобныя формы некамерцыйных арганізацыяў (Закон “Аб грамадскіх аб’яднаннях”, які цяпер знаходзіцца на стадыі рэфармавання, указ №302 “Аб некаторых мерах па упарадкаванню дзейнасці фондаў”) альбо таксама ў Грамадзянскім кодэксе. І толькі пасьля таго, як гэтыя неабходныя крокі будуць зробленыя, кожная арганізацыя (грамадскае аб’яднанне ці іншая некамерцыйная арганізацыя, альбо нават камерцыйная арганізацыя) можа ў межах сваёй працы прааналізаваць сваю практыку прыцягнення валанцёраў, увесьці пашпарты валанцёраў, формы дамоваў аб валанцёрстве, базу валанцёраў, іх пасьведчанні і г.д. – сфармуецца практыка, якая потым давзоліць выйсьці на закон, які быў бы ў стане спрыяць і заахвочваць дабараахвотніцкую правцу і не ствараў бы непатрэбных бар'ераў. Азначаная паслядоўнасць крокаў (спачатку ўнясенне зменаў у існуючыя акты, якія не стасуюцца ці перашкаджаюць самой з’яве валянтэрства) і толькі потым наступны крок у выглядзе прыняцця спецыяльнага закону, дазволіць належным чынам выбраць ээфктыўны маштаб і мадэль рэгулявання валатэрскай дабраахвотнай дзейнасці. У кожным разе, імператывамі пры распрацоўцы прававога рэгулявання ў азначанай сферы павінныя быць катэгарчынае непрыйманне стварэння любых бар’ераў і прававых перашкодаў - для вольнай рэалізацыі людзьмі (грамадзянамі, замежымі грамадзянамі, асобамі без грамадзяснтва) сваяго права падтрымлвіаць сваёй бязвыплатнай дабраахвотнай працай любую законную дзейнасць без якой-кольвек дыскрымінацыі і пабочнага дыктату; - для вольнага прыцягнення любымі суб’ектамі дабраахвотніцкай дзейнасці на аснове дамоўленасці пра бязвыплатную працу. Калі ініцыятары распрацоўкі канцэпцыі і распрацоўшчыкі гэтага будучага законапраекта не будуць кіравацца гэтымі прынцыпамі, а пойдуць па шляху “ўрэгуляваць валанцёрства, якое цяпер так занадта шпарка і жвава развіваецца менавіта з прычыны адсутнасці прававых бар’ераў” – то гэты закон не толькі не прыянсе карысці беларускаму грамадству: ён папросту не будзе працаваць і застанецца мёртвым нарматыўным актам. Таму што ніхто не мае права абмежаваць людзям магчымасць працаваць для грамадска-карыснай мэты, не бяручы з атрымальніка вынікаў гэтай працы аплаты.

Добрый день! Считаю необходимым создать инициативную группу в которую бы входили представители волонтёрских организаций, действующих в наше государствой стране и сами волонтеры для решения и обсуждения вопроса создания нового нпа регулирующего волонтёрскую деятельность или возможности урегулирования дополнением к уже существующим нпа. Прошу учесть опыт реальных организаций, работающих с волонтёрами в нашем государстве. Нужно помнить, что волонтерская деятельность - работа или помощь на добровольных началах и создание закона должно помочь и упростить такую деятельность ( в том числе её взаимодействии с правовой системой), а не усложнять и вводить излишние ограничения для искренних инициатив! Также я поддерживаю и прекрепляю ссылку на обращение БНМС РАДА http://rada.fm/2020/05/13/zvarot-rada/ прошу учесть данные предложения по рассмотрении предложений.

Доброй ночи! Я очень много волонтерю на разных мероприятиях(примерно 100шт, фестивали, конференции, форумы, небольшие мероприятия), в организациях/инициативах(примерно 7шт) и достаточно долго(почти 4 года) и делаю все это, потому что мне это нравится, а процесс не является сложным и не понятным. Считаю важным, чтобы после принятия закона волонтерство не обросло бумажной волокитой, особенно не очень полезной, поэтому важно собрать инициативную группу волонтеров_ок, тех, кто работает с волонтер(к)ами и кто хочет волонтерить, так как все эти люди лучше всех знают, что им поможет, а что будет мешать. Будет здорово, если получится изучить и перенять опыт других стран, который актуален и для нашей страны. Я поддерживаю обращение БНМС РАДА и прошу учесть данные предложения по рассмотрении предложений.

1. Считаем необходимым организовать общественное обсуждение концепции данного закона. 2. Данный закон должен базироваться как минимум на следующих принципах: добровольности; запрета дискриминации по любому признаку; защиты персональных данных волонтёра; неразглашения коммерческой и иной конфиденциальной информации принимающей организации. 3. Считаем целесообразным уравнять права и обязанности граждан Республики Беларусь, иностранных граждан и лиц без гражданства в области волонтёрской деятельности. 4. В законе следует предусмотреть механизм освобождения от налога на доходы физических лиц материальных и имущественных выгод, полученных волонтёром в связи с выполняемой на волонтёрских началах работой: предоставление во временное пользование компьютерной и иной офисной техники, бесплатные обеды, обеспечение проезда волонтёра и т.п. 5. Считаем важным обеспечить нормами данного закона защиту волонтёров от злоупотреблений со стороны принимающей организации: понуждение к заключению волонтёрского соглашения; возложение ответственности за вред, возникший в результате нормального производственного риска и т.д.